Avrupa Birliği Yapay Zeka Tüzüğü (“AI ACT”) Kabul Edildi!

Hukukun yeni dünya düzenine uyum çabası, Avrupa Birliği’nin önemli bir adımıyla daha güçleniyor. Yapay zeka alanında hukuki düzenlemelerin gerekliliği, uzun süredir devam eden çalışmaların ve tartışmaların ardından 13 Mart 2024 tarihinde Avrupa Parlamentosu’nda kabul edilen Avrupa Birliği Yapay Zekâ Tüzüğü (“AI ACT”) ile somut bir hal aldı.

AI ACT Nedir?

AI ACT, Avrupa Birliği’nde yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesi, piyasaya sürülmesi ve kullanılmasına ilişkin ilk kapsamlı yasal düzenlemedir. Tüzük, yapay zeka sistemlerini risklerine göre kategorize ederek, her kategoriye özel yükümlülükler ve yasaklar getirmektedir.

AI ACT hedefi, yapay zekâ uygulamalarının risklerini değerlendirerek temel hak ve özgürlükleri korumak. Tüzük, kabul edilemez risk, yüksek risk, sınırlı risk ve minimal risk olmak üzere dört seviyede gruplanan yapay zeka uygulamalarını belirliyor. İnsanların temel hak ve özgürlüklerini hedef alan uygulamalar kabul edilemez risk kapsamında değerlendirilip yasaklanacak.

• Kabul Edilemez Risk: Temel hak ve özgürlüklere doğrudan tehdit oluşturan uygulamalar (örneğin, insanları cezalandıran veya manipüle eden sistemler) yasaklanacak.
• Yüksek Risk: Kişilerin güvenliği ve refahı için ciddi risk oluşturan uygulamalar (örneğin, tıbbi teşhis veya otonom araçlar) katı kurallara tabi olacak.
• Sınırlı Risk: Şeffaflık gerekliliklerine tabi olan ve belirli koşullar altında kullanılabilen uygulamalar (örneğin, sohbet robotları veya kredi puanı değerlendirmeleri).
• Minimal Risk: Özel bir düzenlemeye tabi olmayan düşük riskli uygulamalar.

Avrupa Birliği Konseyi tarafından onaylanması beklenen AI ACT, yayınlandığı tarihten itibaren 20 gün içinde yürürlüğe girecek ve 2026 yılına kadar kademeli olarak uygulanacak. Tüzük, yapay zeka sistemlerinin sağlayıcılarına, kullanıcılarına ve AB dışında bulunan sistemlerin AB içindeki kullanımına dair çeşitli yükümlülükler getiriyor.

AI ACT ile getirilen bazı önemli yenilikler arasında kamu güvenliğini tehdit eden yapay zeka uygulamalarının yasaklanması, “deepfake” gibi yapay veya değiştirilmiş görsel ve seslerin belirtilmesi zorunluluğu, yüz tanıma veri tabanı oluşturma amaçlı kullanılan uygulamaların yasaklanması ve biyometrik tanıma sistemlerinin sıkı güvenceler altında kullanılması bulunuyor.

Ayrıca, her bir AB ülkesi AI ACT uyum sürecinin denetlenebilmesi için ulusal piyasa gözetim kurulu kuracak ve tüzüğün ihlali halinde şirketlere yüzde 7’sine kadar gelirlerine veya 35 milyon avroya kadar para cezası verilebilecek.

Bu önemli adımlar, yapay zeka alanındaki hukuki düzenlemelerin ilk somut çıktıları olmanın yanı sıra gelecekteki düzenlemelerin de habercisi niteliğindedir. Avrupa Parlamentosu’nun yasa çalışmalarında görev alan İtalyan Milletvekili Brando Benifei, yapay zeka alanında başka düzenlemelerin de beklendiğini ifade etmiştir. Avrupa Birliği, yapay zeka kullanımını düzenlemek ve temel hakları korumak adına AI ACT ile yeni bir çağa adım atmıştır.