Avrupa Yeşil Dönüşümüne Uyum: Yeni Mevzuatlar ve İş Dünyasına Etkileri

Küresel ısınma ve iklim değişikliği, dünya genelinde ekonomik faaliyetleri ve ticaret sistemlerini yeniden şekillendiriyor. Sera gazı emisyonlarını azaltma çabaları ve sürdürülebilirlik hedefleri, hükümetlerin ve uluslararası kuruluşların çevreyle uyumlu yeni düzenlemeler geliştirmesine öncülük ediyor. Avrupa Birliği (AB), bu kapsamda, Avrupa Yeşil Mutabakatı (European Green Deal) doğrultusunda önemli çevre politikalarını devreye alıyor. Bu bağlamda, son dönemde Avrupa Birliği’nin iki önemli düzenlemesi, Karbon Sınır Ayarlama Mekanizması (CBAM) ve Ormansızlaşma Olmayan Ürünler Tüzüğü (EUDR), dikkat çekiyor.

CBAM ve İşletmeler için Yeni Süreçler

AB, “Fit for 55” paketinin bir parçası olarak, karbon emisyonlarının azaltılmasını hedefleyen CBAM’ı hayata geçirdi. Bu mekanizma, AB’de üretilen ve ithal edilen çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre ve elektrik gibi malların karbon fiyatlarının eşitlenmesini amaçlıyor. CBAM, Avrupa Emisyon Ticaret Sistemi’ne (ETS) paralel olarak ithal ürünlerdeki karbon maliyetini dengelemeyi hedefleyen bir sistem olarak öne çıkıyor.

2023 yılı itibarıyla geçiş dönemine giren CBAM, bu süreçte mali yükümlülük getirmese de, işletmelerden ithal edilen mallara gömülü emisyon verilerini raporlamalarını talep ediyor. Özellikle 1 Ocak 2026’dan itibaren başlayacak mali yükümlülüklerle birlikte, işletmelerin bu mekanizmaya uyum sağlaması büyük önem taşıyor. Avrupa Komisyonu’nun geliştirdiği “CBAM Öz Değerlendirme Aracı”, ithalatçıların hangi ürünlerin CBAM kapsamına girdiğini belirlemelerine yardımcı oluyor ve raporlama gerekliliklerini şeffaflaştırıyor.

EUDR: Ormansızlaşmayla Mücadelede Yeni Dönem

Avrupa Birliği, doğal kaynakların korunması ve biyolojik çeşitliliğin desteklenmesi amacıyla EUDR’yi (Ormansızlaşma Olmayan Ürünler Tüzüğü) yürürlüğe koydu. Bu düzenleme, soya, palmiye yağı, kahve, kakao, kereste gibi ürünlerin AB pazarına erişiminde sürdürülebilirlik koşullarını zorunlu kılıyor. Ürünlerin, üretim süreçlerinde ormansızlaşmaya yol açmadığının kanıtlanması gerekiyor.

İşletmeler, tedarik zincirlerindeki her bir aşamayı detaylı şekilde analiz etmek, üretim yerinin coğrafi koordinatlarını belgelemek ve risk değerlendirme süreçlerini tamamlamak zorundalar. İlk olarak 2024’te yürürlüğe girmesi beklenen bu düzenleme, yeni bir ertelemeyle büyük ölçekli işletmeler için 2025’e, KOBİ’ler için ise 2026’ya uzatıldı. Bu ek süre, işletmelere hazırlık süreçlerini hızlandırma imkânı tanıyor.

Türk İşletmeler için Önemli Noktalar

AB ile ticaret yapan Türk şirketlerinin, bu iki önemli düzenlemeye uyum sağlaması, rekabet avantajlarını koruyabilmeleri açısından kritik öneme sahip. CBAM’ın raporlama döneminde işletmelerin karbon ayak izi verilerini doğru şekilde analiz etmeleri ve EUDR kapsamında ormansızlaşma riski taşıyan ürünler için şeffaf bir tedarik zinciri yönetimi kurmaları gerekiyor.

Bu süreçte, şirketlerin sürdürülebilirlik stratejilerini gözden geçirmesi ve mevzuata uyum sağlamak için gerekli teknolojik ve operasyonel altyapıyı kurması, uzun vadeli başarılarının anahtarı olacaktır. AB’nin bu düzenlemelerle küresel sürdürülebilirlik dönüşümünü hızlandırması, yalnızca çevresel etkileri azaltmakla kalmayıp, işletmelerin çevre dostu üretim süreçlerine geçişini teşvik eden bir zemin hazırlıyor.

Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamındaki düzenlemeler, hem çevresel hem de ekonomik boyutlarda önemli bir dönüşümün işaretlerini veriyor. CBAM ve EUDR gibi mekanizmalar, işletmelerin karbon nötr bir geleceğe hazırlanmasını zorunlu kılıyor. Bu nedenle, şirketlerin, bu düzenlemeler doğrultusunda stratejik adımlar atarak, küresel sürdürülebilirlik hedeflerine uyum sağlaması büyük önem taşıyor.