Şirket Satın Alma ve Birleşmelerde Başarı Reçetesi

Son yıllarda faiz-kur dengesindeki dalgalanma ve 29 Mayıs 2024 tarihli TTK değişiklikleri şirket yöneticilerini işlem sürelerini kısaltan, hukuki belirsizliği azaltan sözleşme modellerine yöneltti. Özellikle asgari sermaye artışı, yönetim kurulu karar mekanizmaları ve ticaret sicil süreçlerini sadeleştiren düzenlemeler, hisse satın alma sözleşmesi (SPA) ve birleşme kurgularının “yeniden tasarlanmasını” zorunlu kılıyor.

SPA, Pay Devri-Tescil ve TTK m.146 Kapsamında Stratejik Yol Haritası

Hisse Satın Alma Sözleşmesi (SPA) ve Risk Yönetimi

1- Ana Yükümlülükler
SPA’da tarafların temel borçları üç sütunda toplanır: (i) devir konusu payların mülkiyetinin ve haklarının eksiksiz teslimi, (ii) bedelin ödenmesi, (iii) işlemin rekabet, finans ve sektörel izinler bakımından geçerliliğinin sağlanması.

2- Teminat Koşulları ve “Representations & Warranties”
Yönetim kurulları adına imzalanan beyan-garanti hükümlerin ihlali, Türk Borçlar Kanunu’ndaki (TBK m.112) kusursuz sorumluluk rejimine yaklaştırılmıştır: ihlalin varlığı, karşı tarafın zararını tazmin için yeterlidir; kusur aranmaksızın tazminat yükümlülüğü doğar. Giderek yaygınlaşan “escrow + earn-out” kombinasyonu, satıcının geleceğe dönük performans garantisini teminat altına alırken nakit çıkışını dengeleyen pratik bir araç sunar. 

3- Risk Geçişi: “Signing vs. Closing” Ayrımı
Türk uygulamasında payın mülkiyeti genellikle kapanış (closing) tarihinde geçer; ancak temsil-garanti ihlallerine ilişkin sorumluluk imza (signing) anından itibaren doğar. Bu nedenle yöneticiler, “sandviç” tazminat klozu (pre-closing + post-closing) oluşturarak, geçiş sürecindeki olası zararları iki ayrı dönemde güvence altına almalıdır.

4- Kapanış Ön Koşulları (Conditions Precedent)
Rekabet Kurumu izni, düzenleyici otorite onayları, finansman kapama mektupları ve kilit çalışanların iş sözleşmeleri gibi şartlar açık yazılmalı; “long-stop date” (nihai tarih) belirlenerek tarafların belirsiz süre boyunca işlem rehininde kalması engellenmelidir.

Pay Devri ve Ticaret Siciline Tescil: “Görünmeyen Engel”

Anonim şirketlerde nama yazılı pay devri pay defterine kayıtla hüküm doğururken; limited şirketlerde noterde düzenleme ve genel kurul (GK) onayı aranmaktadır. 2024 tarifesinde limited pay devri için ortalama 2.000 TL sicil hizmet bedeli ve kelime başı 2,95 TL ilan ücreti öngörülmüştür. 

Prosedür Akışı

1. GK karar taslağı hazırlanır, noter huzurunda imzalanır.
2. İmzalı pay devri sözleşmesi, MERSİS başvurusuna eklenir.
3. Ticaret Sicili, eksiklik yoksa üç iş günü içinde tescil-ilan yapar; pay değişikliği aynı anda Vergi Dairesi ve SGK’ya bildirilir.

Yönetimlerin en sık düştüğü hata, “şikâyet penceresi” denilen 8-günlük itiraz süresi sona ermeden yönetim kurulu yapısını güncellememektir. Tescil ilanı yayımlanmış olsa dahi eski temsilci imza atarsa işlemi geçersiz kılacak ciddi riskler doğar.

Birleşme Sözleşmesi’nde TTK m.146’nın İncelikleri

1-Birleşme Tipleri: Devralma vs. Yeni Kuruluş
TTK m. 136’ya göre:

• Devralma şeklinde birleşme – Bir şirket diğerini tüzel kişiliğiyle birlikte bünyesine katar.
• Yeni kuruluş şeklinde birleşme – İki veya daha çok şirket mevcut kimliklerini tasfiye etmeden yeni bir şirket çatısı altında birleşir. 

2-Pay Değişim Oranı
m. 146/1-b uyarınca devrolunan payların gerçek değeri ile devralan payların gerçek değeri arasındaki fark %10’u aşarsa denkleştirme bedeli zorunludur. Pratikte yönetimler, SPK’nın çağrı fiyatı kriterlerine paralel “mekanik formül” (P/B x EBITDA ağırlıklı) kullanarak itiraza açık alanı daraltmaktadır.

3-Süreç Aşamaları

1. Ön hazırlık: Hukuki, mali ve çevresel DD raporları.
2. Birleşme sözleşmesinin imzası: Yönetim organları.
3. Uzman denetçi incelemesi (zorunlu denetçi veya yeminli mali müşavir).
4. Genel kurul onayı: Sermaye şirketlerinde toplantı nisabı esas sermayenin üçte ikisi + oy çoğunluğu; ayrılma akçesi varsa %90 oy aranır 
5. Alacaklılara çağrı ve güvence: 30 gün ilan + teminat.
6. Tescil-ilan: Birleşme hüküm doğurur, devrolunan şirket silinir.

4- Uygulamada Sık Sorunlar

• Katma Değer Vergisi – İşletme devri sayılmaması hâlinde %20 KDV riski.
• Çapraz ipotek/rehin – Birleşme ile otomatik taşınmaz devri bankaların yeniden rehin tesisini gerektirebilir.
• Çalışan hakları – 4857 m. 6 toplu işçi devrine ilişkin bildirim süreleri çoğu zaman göz ardı edilir.

Yönetim Masası İçin Kontrol Listesi

1. İmzadan önce SPA’daki teminat yapısını (escrow, garanti üst limiti, süre) denetleyin.
2. Pay devri tescilinde eski temsilcilerin e-imza iptalini, yeni yetkilerin KEP üzerinden duyurulmasını sağlayın.
3. Birleşme sözleşmesi taslağında pay değişim formülünü ekli açıklama notuyla (valuation memorandum) güçlendirin; GK’da itirazları en aza indirin.
4. Rekabet Kurumu’na bildirim eşiğini (2024 ciro limitleri) önceden test edin, cezai yaptırımdan kaçının.
5. ESG ve veri gizliliği yükümlülüklerini SPA’da “compliance condition precedent” olarak ayrı başlıkta düzenleyin.

“Düzenlenmeyen Risk, Satın Alınan Risktir”

Yönetim kurulları için SPA, tescil ve birleşme sözleşmeleri, yalnızca hukuki belgeler değil; şirketin bütünleşik risk haritasıdır. Kurumsal hafızaya entegre edilen kontrol listeleri, teminat mekanizmaları ve güncel TTK uyumu, işlemi masa başında değil, kapanış sonrası dönemde kazandırır. Bu rehber, stratejik kurguyu doğru yapmanız için bir yol haritası sunar; uzman ekibimiz, her aşamada ticari hedeflerinizi hukuki güvenceye dönüştürmek üzere yanınızdadır.

…………………………………………………………………
Bu metin bilgilendirme amaçlıdır; hukuki görüş teşkil etmez.