Dünya Kadın Hakları Günü

Kadın hakları, adalet ve eşitliğin temelini oluşturur ancak tarih boyunca bu haklar, cinsiyet temelli ayrımcılığa karşı mücadeleyle kazanılmıştır. Eğitim, seçme-seçilme, şiddetten korunma ve eşit ücret gibi haklar yalnızca bireylerin değil, devletlerin de sorumluluğundadır. Kadın hakları, toplumsal refah ve sürdürülebilir gelişim için bir gereklilik.

Türkiye’de kadın hakları mücadelesi, Cumhuriyet dönemindeki reformlarla hız kazanmıştır. Kadınlara, Batılı ülkelerin çoğundan önce seçme ve seçilme hakkı tanınmış, hukuki reformlarla toplumsal dönüşüm desteklenmiştir.

Dünyada ise kadınların eşitlik talebi, Fransız Devrimi ile başlamış, 20. yüzyılda uluslararası bir gündeme dönüşmüştür. Kadın haklarının bu tarihsel yolculuğunda, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e ve uluslararası harekete uzanan dönüm noktaları şöyle sıralanabilir:

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi

Kadın hakları mücadelesi Osmanlı’nın son dönemlerinde başladı. 19. yüzyılın ikinci yarısında yayımlanan kadın dergileri, kadınların eğitim ve sosyal hayattaki rolüne dair farkındalık yarattı. Fatma Aliye, ilk Türk kadın romancı olarak kadınların sesini duyuran öncülerden biriydi.

Cumhuriyet Dönemi ve Kadın Haklarında Reformlar

Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde gerçekleştirilen reformlar, kadınların eşit yurttaşlık haklarına sahip olması açısından bir dönüm noktasıydı:

● Medeni Kanun’un Kabulü (1926): Kadınlar, medeni haklar, miras ve boşanma konularında erkeklerle eşit haklara sahip oldu.

● Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı (1934): Türkiye, kadınlara bu hakkı birçok Batılı ülkeden önce tanıdı.

1980’ler ve Kadın Hareketinin Güçlenmesi

1980’lerde Türkiye’de kadın örgütlenmeleri güç kazandı. Kadın Sığınma Evleri, Mor Çatı gibi sivil toplum girişimleri, kadınların şiddet ve ayrımcılıkla mücadelesinde önemli roller üstlendi.

Fransız Devrimi ve Kadınların Hak Talepleri (1789)

Fransız Devrimi sırasında kadınlar, hak taleplerini dile getirmek için sokaklara döküldü. Olympe de Gouges’un kaleme aldığı Kadın Hakları Bildirgesi (1791), kadınların eşit haklara sahip olması gerektiğini savunan ilk önemli belgelerden biri oldu.

Kadınların Oy Hakkı Hareketi (19. yüzyıl)

● 1848’de Seneca Falls Kadın Hakları Kongresi (ABD), kadınların oy hakkı için önemli bir dönüm noktasıydı.

● Yeni Zelanda, 1893’te kadınlara oy hakkı tanıyan ilk ülke oldu.

● 20. yüzyılın başlarında İngiltere’deki Süfrajet Hareketi, dünya çapında kadınların oy hakkı mücadelesine ilham verdi.

Birleşmiş Milletler ve Kadın Hakları (1945)

BM’nin kuruluşuyla birlikte kadın hakları, uluslararası bir mesele haline geldi. 1979’da kabul edilen Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW), kadın haklarını hukuki temelde koruyan önemli bir adım oldu.